COVID - 19 Related 10 Questions
कोरना भाइरस (कोभिड –१९) सम्बन्धि १० प्रश्नको उत्तर
१. कोरना भाइरस भनेको के हो ?
विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार कोरोना भाइरसको समूह हो । जसले विशेषगरी स्वासप्रश्वास प्रणालीमा असर गर्छ । कारोना भाइरस स्वासप्रश्वासको माध्यमबाट सर्छ । यसले सामान्य रुघाखोकीदेखि निमोनिया गराउने अनि मानिसको मृत्युसम्म हुन्छ । अहिले देखिएको कोरोना भाइरस नयाँ प्रकारको हो । जुन पहिले मानिसमा पहिचान भएको थिएन । डब्लुएचओका अनुसार कोरोना भाइरसले मिडल इस्ट रेस्पिरेटरी सिन्ड्रोम ( मार्स) र सिभियर एक्युट रेस्पिरेटरी सिन्ड्रोम (सार्स) को समस्या निम्ताउँछ । अनुवंशिक संरचनामा आरएनए भएका भाइरस अर्थात विषाणुको एउटा समूहलाई वैज्ञानिकहरुले कोरोनाभाईरस नामाकरण गरेका थिए ।
२. लकडाउन भनेको के हो ?
लकडाउन भनेको आमनागरिकलाई घरभन्दा बाहिर ननिस्किन गरिएको रोकावट हो । यसमा अत्यावश्यक कामबाहेक कसैले पनि घरबाहिर निस्कन पाउँदैन । लकडाउनमा भोजभतेर,यात्रा,भेलाहुन, भिडभाड गर्न, सार्वजनिक र निजी साधनहरु संचालनमा प्रतिबन्ध लगाएको हुन्छ ।
३. सामाजिक दुरी भनेको के हो ?
एक व्यक्ति र अर्को व्यक्ति बिचको भौगोलिक दुरी नै सामाजिक दुरी हो ।
मानिसहरु भिडभाड र जमघटबाट टाडै रहनुहो । खासगरी लक डाउनले सामाजिक दुरी कायम गर्छ । घरबाट बाहिर निस्कनु हुदैंन् ।अत्यावश्यक समाग्री खरिदको लागि निस्कनै पर्न भए कम्तिमा तीन फूट या एक मिटरको दुरी कायम गर्नुपर्छ । जसले कोभिड –१९ को सङ्क्रमणबाट जोगिन सकिन्छ । घर भित्रै सेल्फ क्वारेन्टाइनमा बस्दा समेत पारिवारिक दुरी कायम गर्नुपर्छ । जसको लागि अलग अलग बस्नु आ आफ्नो सामान प्रयोग गर्नु र अलग सुत्नु पर्ने हुन्छ ।
४. आइसोलेसन भनेको के हो ?
इदि कुनै व्यक्तिमा संक्रमण भएको वा मिल्दोजुल्दो लक्षण देखिएको छ भने उसलाई चिकित्सकको निगरानीमा राखि छुट्टै उपचार गर्नुलाई आइसोलेसन भन्निछ । यो समयमा बिरामीलाई देखिएको लक्षणको उपचार पनि हुन्छ । आइसोलेसनमा एउटा बेडमा एक जना व्यक्तिलाई मात्र राखिन्छ र उपचार गरिन्छ । कोरोना भाईरसको बिरामी देखिए उनीहरुलाई उस्पतालमा आइसोलेसनमा राखि उपचार गर्ने व्यवस्था मिलाएको हुन्छ ।
५. सेल्फ आइसोलेसन भनेको के हो ?
संक्रमित व्यक्तिलाई निश्चित अवधिसम्म छुट्टै राख्ने प्रक्रियालाई आइसोलेसन भनिन्छ । अनि रोगी व्यक्ति अस्पतालमा नगइ आफै छुट्टै बस्ने प्रक्रिया सेल्फ आइसोलेसन हो । कोभिड –१९ प्रमाणित भएका बिरामी जो सामान्य अवस्थामा छन् । घरमै आराम गरेर बस्नुलाई सेल्फ आइसोलेसन भनिएको हो ।
६ क्वारेन्टाइन भनेको के हो ?
अंग्रेजी शब्द “क्वारेन्टाइन” ल्याटिन भाषाको “क्वारेन्टा जिओनौ “ बाट आएको हो । जसको अर्थ “चालिस दिन” भन्ने हुन्छ । चौधौं शताब्दीतिर इटालीको भेनिसमा आउने जहाज तथा मानिसहरुलाई ४० दिन अलग्गै राख्न्थ्यिो । समुद्री यात्राको क्रममा प्लेगजस्ता कुनै महामारीको संक्रमण भए
नभएको जाँच गरेर मात्रै उनीहरुलाई समुदायमा प्रवेश दिइन्थ्यो ।अहिले सरुवा रोगको संक्रमण नफैलियोस् भनेर मासिलाई अलग्गै राख्ने अभ्यासलाई “क्वारेन्टाइन” का नामले चिनिन्छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनले कोरोना भाइरसको लक्षण १४ दिनसम्म देखिन सक्ने भन्दै शंकास्पद व्यक्तिलाई १४ दिन क्वारेन्टाइनमा राख्न सुझाव दिएको छ । यो १४दिनको अवधिलाई चितित्सकीय भाषा इक्युबेसन पिरियड भनिन्छ ।
७. सेल्फ क्वारेन्टाइन भनेको के हो ?
कोही मानिस कोरोना प्रभावित देशबाट आएको छ तर उसलाई संक्रमणको कुनै लक्षण देखिएको छैन भनेपछि गएर लक्षण देखिन सक्छ । रोग संक्रमण नभएपनि हुन सक्ने आशंकामा आफुले आफैलाई अलग राख्ने विधि नै सेल्फ क्वारेन्टाइन हो । क्वारेन्टाइनमा बसेका बेला रोगसँग मिल्दो जुल्दो लक्षण देखिएमा उसलाई तोकिएको अस्पतालमा उपचारका लागि लानुपर्नै हुन्छ र चिकित्सकको परामर्श लिनुपर्छ ।
८. कन्टयाक टेरसिङ्ग के हो ?
कुनैपनि गम्भीर प्रवृतिका रोग महामारीको रुप लिने साम्रथ्य राख्दछ भने त्यसले सो रोगको उत्पत्ति र त्यसको सम्भाव्य असरप्रति पहिले नै जानकारी लिनुपर्दछ । यसका साथै यो रोग कहाँबाट कसरी फैलियो जान्नुसमेत जरुरी हुन्छ । संक्रमित स्रोत पहिचान गरेर सो व्यक्तिको सम्पर्कम तथा व्यवहारलाई पुरा रुपमा अध्ययन गरेर थप सम्भाव्य संक्रमित चाँडोभन्दा पहिचान गरेर उपचार गदै अन्य क्षेत्रमा थप संक्रमण फैलिन नदिने प्रक्रिया नै कन्टयाक टे«सिङ्ग हो ।
९. के हो आरडीटी ?
¥यापिड डायग्नोस्टिक टेस्ट (आरडीटी ) । यो एन्टीबडी परीक्षणको एउटा विधि हो । यो अहिले नेपालमा धेरै प्रयोग भएको छ ।यसको परीक्षण रगतको नमुनाबाट हुन्छ । ¥यापिड किटबाट परीक्षण गर्दा प्रयोगशाला चाहिँदैन । ठूलो विज्ञता पनि आवश्यक पदैन । थोरै तालिम दिए पर्याप्त हुन्छ । जनस्वास्थ्य यो विधिबाट फिल्डमै १५ मिनेटको अवधिमा नतिजा हेर्न सकिक्छ ।
१०. के हो पिसिआर ?
पोलिमरेज चेन रियाक्सन (पीसीआर)। संक्रमण भएको, नभएको परीक्षण गर्ने विश्वव्यापी मापपदण्डअनुसारको विधि भनेको “पोलिमरेज चेन रियाक्सन” हो । यसलाई छोटकरीमा पिसिआर भनिन्छ । पिसिआर विधिमा बिरामीको स्वाब निकाली नमुना संङ्कलन गरिन्छ त्यसमा जेनेटिक मटेरियल “जिन” को टुक्रा छ कि छैन् भन्ने थाहा पाउन परीक्षण गरिन्छ ।
स्रोत विभिन्न अनलाइन पत्रिका
